به کودکان خود کمک کنید تا خود نظمی و خود کنترلی در آنها رشد یابد.
خودکنترلی به معنی:
توانایی بیان و مواجهه با عواطف شدید به طریق مناسب می باشد. برای یک کودک نو پا این یعنی به جای گاز گرفتن دوستش بتواند به او بگوید که ” من از تو عصبانی ام “. خودکنترلی همچنین شامل مهارتهای فکر کردن در مورد اینکه براساس کدامیک از محرکات عمل کنیم، می شود.
پرورش خود کنترلی از هنگام تولد آغاز می شود و در تمام طول زندگی ادامه می یابد. مهارتی است که در موفقیت تحصیلی کودکان و رشد سالم آنها بطور کلی، بسیار مهم
می باشد. این توانایی کودکان را توانمند می سازد تا با دیگران همکاری کنند. با شکست کنار بیایند و بتوانند تضادها و اختلافات را حل کنند. کودکان خردسال این مهارت ها را از طریق ارتباط با دیگران و هدایت از جانب والدین و مراقبینشان می آموزند.
بچه ها تقریباً بدون مهارت خود کنترلی بدنیا می آیند. در ابتدا توانایی کنترل حالات عاطفی یا رفتارهای عاطفی در آنها بسیار ضعیف است یا اصلاً وجود ندارد.
در هر حال روند پرورش خود تنظیمی یا خود کنترلی در ماههای اول زندگی کودک آغاز شده و در طی سه سال اول زندگی و پس از آن ادامه می یابد:
- یک نوزاد پوشکش عوض می شود و این را اصلاً دوست ندارد. او گریه می کند و جیغ می کشد. پدرش می گوید:” تمام شد آقا کوچولو. می دونم دوست نداری اما صبر کن بگذار تا شلوارت را هم پات کنم!” سپس پدر پسرش را بغل می کند و او را راه می برد تا گریه اش متوقف شود. این کودک دارد می آموزد که می تواند روی کسانی که دوستش دارند حساب کند تا به او کمک کنند به هنگام احساس ناراحتی کردن، کنترل خود را باز یابد.
- یک کودک 9 ماهه خودش را بالا می کشد و از روی میز تلویزیون کنترل را برمی دارد. او با شادی دکمه های آن را فشار می دهد در همین هنگام مادرش با نرمی کنترل را می گیرد و آن را روی قفسه ی کتابی می گذارد ومی گوید :” کنترل تلویزیون اسباب بازی نیست عزیزم! من نمی توانم اجازه بدهم با آن بازی کنی!” سپس یک جعبه با اسباب بازی‌های مختلف الشکل که دکمه‌هایی برای فشار دادن روی آنها وجود دارد و کودک می تواند کارهای دیگر نیز با آنها انجام بدهد، به جای کنترل تلویزیون بدست کودک می دهد و جایگزین آن می کند. کودک به این ترتیب رفتار مناسب را می آموزد و اینکه چگونه از پس ناامیدی و ناکامی برآید و چگونه هنگامیکه اولین انتخابش از او گرفته می شود، جایگزین آن را قبول کند.
- یک کودک 2 ساله اسباب بازی را می خواهد که دوستش دارد با آن بازی می کند. او اسباب بازی را می قاپد و دوستش شروع می کند به گریه کردن، او دوستش را می زند. خودش هم شروع به گریه کردن می کند. مادر کودک او را آرام می کند و کمکش می کند تا اسباب بازی را به دوستش برگرداند. مادر به او توضیح می دهد که زدن کارخوبی نیست. به او کلماتی را می آموزد که او باید برای مؤدبانه تقاضا کردن اسباب بازی به کار بگیرد. این کودک می آموزد چگونه احساسات شدید و هیجاناتش را مدیریت کرده و بیان کند.
به کودکتان کمک کنید تا خودش را آرام کند.
هرچه کودک احساس آرامش بیشتری کند بهتر می تواند کنترل خود را حفظ کند. بچه ها راه های متفاوتی برای آرام کردن خود دارند. برخی نیاز به تماس فیزیکی زیادی دارند مانند در آغوش گرفتن و تکان تکان دادن. برخی دیگر ترجیح می دهند برای دقایقی قنداق شده و زمین گذاشته شوند. شما با آرام گرفتن خود به او می آموزید تا خودش را آرام سازد.
رفتار قابل قبول را به او بیاموزید.
آنچه را که کودکتان می تواند انجام دهد و آنچه را که نباید انجام دهد را به او بگویید و نشان دهید. اگر کودک توپ‌هایش را به این طرف و آن طرف پرتاب می کند، یک سطل خالی به او بدهید تا توپها را درون آن بیندازد و یا او را بیرون از خانه ببرید و به او نشان دهید کجا و چگونه می تواند توپ را پرتاب کند. اینکار به او کمک می کند درست را از غلط بازشناسد و در حین رشد کردن ، انرژی و علائق خود را به طریق قابل قبولی هدایت کند.
کودکان 12تا 24 ماه
بچه های نوپا خود رآی بوده و احساسات شدیدی دارند که با حرارت و اشتیاق بیان می کنند. کلمه ی ” نه ” کلمه ی مورد علاقه او شده و طریقی قدرتمند برای اعلام استقلال خود است. هم زمان این کودکان می‌توانند به راحتی احساس ناامیدی کنند مخصوصاً هنگامی که احساس کنند کنترلشان را بر امور از دست داده‌اند. زیرا هنوز خیلی چیزهاست که می خواهند انجام دهند اما نمی توانند. پرورش دادن عادات روزمره به این کودکان احساس امنیت می دهد.
به کودک خود فرصت انتخاب کردن بدهید.
هنگامی که به کودکان فرصت انتخاب کردن می دهید نشان می‌دهید که به آنها اعتماد دارید و می دانید که تصمیمات خوبی می‌گیرند. همچنین در احساس کنترل بر اوضاع به آنها کمک می کنید. اجازه دهید بچه ها در مورد اینکه چه بازی بکنند، چه کتابی بخوانند یا برایشان خوانده شود یا چه چیزی برای میان وعده بخورند، خودشان تصمیم بگیرند. (مثلاً دو میان وعده‌ی سالم بگذارید و بخواهید انتخاب کنند.) دو حق انتخاب قابل قبول به او ارائه دهید و اجازه دهید انتخاب کند. ” آیا دوست داری اول پیژامه خوابت را بپوشی یا اول مسواک بزنی؟” و یا به جای اینکه به او بگویید چکمه هایش را بردارد، به او کمک کنید خودش در مورد اینکه چه کار کند فکر کند مثلاً : “باران می آید، برای رفتن به مهد کودک چه چیزی باید بپوشی تا پاهایت خیس نشوند؟”
اگر یک تصمیم واقعاً به عهده ی شماست به کودک حق انتخاب ندهید. بگویید : ” وقت خواب است” نه اینکه ” آیا آماده ای به رختخواب بروی؟”
احساسات کودکتان را درک کرده و نامگذاری کنید.
نشان دادن به کودکان که احساساتشان را می فهمید (درک می کنید) به آنها کمک می کند. آرام می‌گیرند و کنترل خود را دوباره بدست می‌آورند. این به معنی تسلیم تقاضای او شدن نیست.” من می‌دانم که آنقدر عصبانی هستی که باید به رختخواب بروی و بخوابی، اما زدن کاردرستی نیست. می توانی روی این بالش بزنی یا ما می‌توانیم در عوض این کتاب را با هم بخوانیم.” تشخیص احساسات او و نامگذاری آنها به کودکتان کمک می کند تا بیاموزد چگونه عواطفش را کنترل کند. این مهارتی مهم و ضروری برای موفقیت در مدرسه می باشد.
24 تا 36 ماهگی
کودکانی که در سنین بالاتر هستند هنوز نمی توانند جلوی خودشان را در برابر نیازهایشان بگیرند. باز هم تشخیص احساسات آنها و پیشنهاد دادن راه های دیگر که بتوانند خودشان را بیان کنند هنوز بهترین پاسخ برای این سن می باشد. بتدریج که بزرگتر می شوند، تشویق شان کنید تا فکر کنند که چه کار دیگری می توانند انجام دهند. توپها را بجای اینکه به دیوار بزنی، داخل سبد لباسی بینداز. توانایی جایگزین کردن یک عمل قابل قبول به جای یک کار غیر قابل قبول برای به خوبی انجام وظیفه کردن در مدرسه، ضروری می باشد.
به کودکتان کمک کنید یاد بگیرد صبر کند و منتظر بماند.
منتظر شدن و صبر کردن به کودکان کمک می کند تا خود کنترلی را بیاموزند. به آنها یاد می دهد که دیگران هم نیازهایی دارند. زمانی که باید منتظر شوند را کوتاه کنید و به او کاری دهید تا ضمن منتظر شدن انجام دهد. همچنین، بازی کردن با دوستان فرصتهای زیادی در اختیار کودکان قرار می دهد. به آنها کمک می کند تا صبرکردن یا منتظر شدن را بیاموزند. شریک شوند و نوبت بگیرند. با هدایت شما و تمرین زیاد، کودک شما به خوبی برای حل اختلاف با دوستانش در مهد و مدرسه آماده خواهد شد.
در مهد کودک بچه‌ها مهارت های مهمی را می آموزند که بعداً در مدرسه و در زندگی بسیار به کارشان می‌آید مثل مهارت برقراری ارتباط مؤثر با دیگران، مهارت نوبت گرفتن، گفتگو ، مذاکره، مصالحه کردن، به اشتراک گذاشتن و قسمت کردن و …
ترجمه و تنظیم: مهرا جلیلی
مهرا جلیلی را در مهرآیینی‌ها بیابید.
