کارگاه سبک های والدگری

در اول و دوم آذر ماه 1401 کارگاهی با عنوان انواع سبکهای والدگری با حضور حدودا 400 نفر از والدین و مربیان و کادر آموزشی برگزار شد.

در این کارگاه انواع سبکهای والدگری خانم دایانا بامرایند را بررسی کردیم و بهترین سبک والدگری هم معرفی شد تا والدین بتوانند علاوه بر آگاهی از سبک تربیتی خودشان، سبک والدگری شان را با بهترین سبک مقایسه کنند و در صورت نیاز تغییراتی در سبک فرزندپروری شان اعمال کنند.

انواع سبک های فرزندپروری

در دهه ی 1960 خانم دایانا بامرایند بر اساس تحقیقاتی که انجام دادند، متوجه شدند که بین نحوه ی تعامل همه ی والدین با فرزندانشان، ویژگیهای مشترکی وجود دارد و بر اساس این  ویژگی های مشترک سه نوع سبک فرزندپروری  زیر را مطرح کردند:

سبک سختگیرانه ، سبک آسانگیر و سبک مقتدرانه.

از بین این سه نوع سبک والدگری، سبک مقتدرانه بهترین نوع سبک فرزندپروری می باشد.

لازم به ذکر است که روانشناس ها سبک دیگری هم به اسم سبک طرد کننده اضافه کردند که آن را هم در کارگاه بررسی کردیم.

نظریه بامرایند این موضوع را بیان می کند که میان سبک فرزندپروری و رفتار کودکان رابطه تنگاتنگی وجود دارد. همچنین ایشان مطرح می کنند که سبک‌های فرزندپروی هر کدام تأثیرات متفاوتی روی جنبه های متفاوت از جمله تحصیل،شغل،ازدواج،شادی و سلامت روان و…. دارد که این تاثیرات تا پایان عمر همراه فرزندانمان خواهد بود.

به طور کلی صحبت ها در دو محور انجام  شد اینکه والدین چقدر به نیازهای فرزندشان پاسخگو هستند و دیگری اینکه چقدر درخواست و تقاضا از فرزندشان دارند و پنج مولفه ی زیر را در مورد هر سبک بررسی کردیم:

استانداردها و قوانین، صمیمت و ارتباط، تشویق و تنبیه، میزان آزادی و تاثیر هرسبک روی کودکی و بزرگسالی.

در زیر به طور خلاصه به بررسی هر سبک می پردازیم:  

سبک والدگری “سخت گیر”

والدین سبک “سخت گیر” همانطور که از اسمش مشخص هست، خیلی سخت گیر و پر توقع هستند. حرف حرف والدین هست و انتظار دارند که هر چه گفتند بچه ها بدون چون و چرا اطاعت  کنند. تعداد قوانین زیاد است و متناسب با توانایی و سن کودک نیست. علت قوانین توضیح داده نمی شود و در رفتار با کودک انعطاف وجود ندارد. برخوردشان تند هست و حتی ممکن هست،دست بزن هم داشته باشند. میزان تشویق پایین است و اگر کودک کار خوبی انجام داد،معتقدند که وظیفه اش هست اما اگر اشتباه کوچکی از کودک سر بزند،به راحتی  او را سرزنش/تهدید/تحقیر و تنبیه می کنند.

کودکان دارای این سبک تربیتی بیشتر از والدین به دلیل ترس و عواقب آن مثل تنبیه یا سرزنش نشدن اطاعت می‌کنند. این گروه کودکان بیشتر در خطر مشکل در حرمت نفس و خــود کم بینی قرار دارند. چرا که نظرات آن‌ها عموما بی ارزش شمرده شده است. همچنین پرخاشگری کودکان و کینه جویی از نتایج سبک سخت گیرانه است. امکان دارد در آینده در حل مساله منطقی مشکل پیدا کنند و بیشتر هیجانی و با پرخاشگری به مسائل واکنش نشان دهند. به دلیل سختگیری والدین این کودکان ممکن است یاد بگیرند برای دوری از تنبیه بیشتر دروغ بگویند و پنهان کاری کنند.

سبک والدگری “آسان گیر”

در قطب مخالف، پدر و مادر” آسان گیر”، اصلا اهل جدیت نیستند. به نیازهای فرزندانشان خیلی اهمیت می دهند و تقریبا قاعده و مقرراتی را در خانه هاشان ندارند و اهل تنبیه هم نیستند. تمایلی ندارند برای فرزندانشان محدودیت ایجاد کنند و محبت زیاد نشان می دهند و حد و مرزی  برای آنها تعیین نمی کنند.از فرزندانشان هم توقع  ندارند که مسئولیت پذیر باشند. نمی خواهند خودشان را با قدرت و مسلط نشان دهند. آنها دوست فرزندانشان هستند و فراموش کرده اند که والد هم هستند.

کودکان دارای سبک تربیتی آسان گیر بیشتر امکان دارد مشکلات رفتاری نشان دهند. زیرا از منبع اقتدار و قوانین بهره مند نشده‌اند. همچنین ممکن است عزت نفس پایین تری پیدا کنند. این کودکان ممکن است به دلیل ناتــوانی در کنترل هیجانات و بازداری رفتاری تا حدی دچار مشکل شوند. به دلیل اینکه در کودکی رفتارهایشان کمتر هدایت و کنترل شده است.همچنین این گروه از فرزندان، از والدینشان حرف شنوی ندارند.

 

سبک والدگری “مقتدر”

والدین “مقتدر” دو عنصر گرمی و محبت از یک طرف و مطالبه گری و انتظار از کودک از سوی دیگر را در رفتار با کودکشان به کار می گیرند و در عین حال که اقتدار خودشان  را در خانه حفظ می کنند و از فرزندشان انتظاراتی دارند، به فرزندشان محبت و توجه می کنند و در قبال شان خودشان را مسئول می دانند. آنها  فرزندانشان را به خاطر رفتارهای نادرستش بازخواست می کنند ولی دست به تنبیه جسمی نمی زنند و بیشتر در مورد کار بد کودکشان توضیح میدهند و راه درست را به آنها نشان میدهند .والدین مقتدر بیشتر بر روابط دو طرفه بین خود و فرزندشان متکی هستند تا صرفا روابط دستورمآبانه از بالا به پایین.

سبک تربیتی مقتدرانه ارتباط زیادی با سلامت روان و رشــد روانی و عاطفی کودک دارد. بر اساس مطالعات کودکان دارای سبک تربیتی مقتدر، به احتمال بیشتری تبدیل به بزرگسالان مسئول و مستقلی می‌شوند که در بیان احساسات و نظرات خود آزادانه عمل می‌کنند. این کودکان بیشتر گرایش به شادی و موفقیت پیدا می‌کنند. آن‌ها همچنین به احتمال زیاد، به دلیل کسب مــهارت تصمیم گیری درست در تصمیم گیری و ارزیابی ریسک در زندگی عملکرد موفقیت آمیزتری دارند.

 سبک والدگری “طرد کننده”

والدین سبک “طرد کننده”، هیچ سبک تربیتی مشخصی ندارند. آنها بدون آموزش و آگاهی دادن،اجازه می دهند که فرزندانشان هر کاری می خواهند انجام دهند. این والدین مراقبت خیلی کمی از کودکانشان دارند و در این سبک، ارتباط  والد با کودک خیلی محدود است و انتظارات خیلی کمی از فرزندشان دارند. این والدین معمولا” دچار اعتیاد،افسردگی،بیماری یا گرفتار مسائل مالی هستند و وقت خیلی کمی را با کودک سپری می کنند.

این سبک تربیتی می‌تواند بیش از هر سبکی آسیب رسان باشد و اثرات طولانی مدتی بر سلامت روان کودک بگذارد. کودکان دارای سبک طردکننده به احتمال زیادی با مسائل در مورد حرمت نفس و خودارزشمندی روبرو می‌شوند. آن‌ها گرایش دارند که عملکرد تحصیلی ضعیفی نشان دهند.

همچنین این گروه کودکان به احتمال بیشتری مشکلات رفتاری و شادکامی کمتری را در زندگی تجربه می‌کنند. افسرده خویی، شــخصیت اجتنابی، اعتماد به نفس پایین در آینده این کودکان بیشتر به چشم می‌خورد. کودکی که مدام در محیط خانواده طرد شده دچار ناامیدی و افسردگی می‌شود و همچنین در آینده حالتی از دور گزینی و اجتناب از دیگران را تجربه می‌کند؛ چرا که می‌ترسد دوباره توسط دیگر افراد طرد شود.

برگزار کننده دوره: شهین شفیعی(روانشناس مجموعه مهرآیین)