برداشتی از کتاب”حقوق کودک را بشناسیم و با آن زندگی کنیم”

بخش شدن جهان به دو گروه فرادستان و فرودستان، رواج خشونت، نژاد پرستی، تبعیض جنسی، آرمانهای نژادپرستانه و
فلسفه بیزاری، به همراه آلودگیهای زیست محیطی از ویژگیهای دنیای امروز است. هنوز در سراسر جهان کودکانی هستند
که از آموزش بی بهره اند، مورد خشونت قرار می گیرند، قربانی جنگ می شوند، ناچار به کار کردن هستند، زمانی برای بازی
ندارند، به سبب بیماری و گرسنگی جان خود را از دست می دهند یا مورد سوء استفاده جنسی قرار می گیرند. آیا در سالهای
پیش رو این وضعیت بدتر خواهد شد، یا بشر میتواند به بهبود این وضعیت یاری رساند و آینده ای روشن تر برای همه ساکنان
زمین بسازد؟

تعریف آموزش حقوق کودک

آموزش حقوق کودک روندی است که فراگیری دانش، نگرش ها، ارزش ها و مهارت های لازم برای زندگی در یک جامعه
دموکراتیک را در بر می گیرد، جامعه ای که برپایه ارج نهادن به حقوق بشر و تلاش پیوسته هر فرد و کل جامعه از پشتیبانی از
آن حقوق استوار است. در پیمان نامه حقوق کودک اشاره می شود که حقوق کودک باید به شیوه ای برای کودکان شرح داده
شود که آنها بتوانند آن را به خوبی دریابند، متناسب با سنشان باشد و آن را با تجربه های شخصی خود پیوند دهند.
در آموزشگاه های کودک باید در همه درس ها و در طول سال به مناسبت ها و شکل های گوناگون به موضوع حقوق کودک
پرداخته شود. برای طرح حقوق کودک، یافتن موقعیت های مناسب دشوار نیست.
جدا از حقوق کودک، کودکان و نوجوانان باید وظایف و مسئولیت های خود را نیز فراگیرند و آموزگار باید آن ها را از حقوق همه
افراد جامعه آگاه سازد(برای نمونه حقوق افراد کم توان، آسیب دیده جسمی یا با نیازهای ویژه و اقلیت های دینی و قومی).

آزادی بیان و اندیشه

کیفیت محیط یادگیری با میزان برخورداری دانش آموزان از آزادی بیان و اندیشه، رابطه مستقیم دارد. در گسترش
راهبردهایی که دانش آموزان را به آزادی بیان و اندیشه تشویق میکند، دیدگاه های زیر را باید به یاد داشت:
-آزادی بیان بدون فرصت سخن گفتن بی معناست.
-آزادی بیان بدون وجود فرد آزادی که این حق را به کار گیرد معنایی ندارد.
-آزادی بیان با دنبال کردن قوانین مشخصی که امکان مشارکت برابر در یک گفت و گو را فراهم می کند، پرورش می یابد.
-آزادی بیان در درجه های مختلفی بسته به شکل ارتباط گفتاری بروز می کند.

پیمان نامه حقوق کودک

بیانیه حقوق کودک سازمان ملل در ده اصل غیر الزامی خود بیان می دارد که کودکان به زندگی کردن نیاز دارند، نه تنها از
جنبه موجودیت محض، بلکه از جنبه عشق، خانواده، آموزش، نام و ملیت، نگرش های سیاسی و… . همچنین در سرآغاز این
بیانیه پدرها و مادرها، مردها و زن ها به طور جداگانه، سازمان های غیردولتی و دولت ها را برای کار در جهت اجرای این اصول
فرا می خواند. تنها پیمان نامه حقوق کودک است که نگهداری از حقوق کودک را اجباری می کند. پیمان نامه حقوق کودک در
برگیرنده شماری از استانداردهای ویژه جمعیت کودکان است.
پیمان نامه حقوق کودک تنها فهرستی از حقوق کودک نیست، بلکه فهرستی از وظایفی است که باید از سوی کشورهای طرف
پیمان نامه اجرا شود.

برخی نمونه های نقض حقوق کودک

برخی از رفتارهای مربوط به نقض حقوق کودک آشکار است، اما گاهی کسانی که آنها را نقض می کنند از این واقعیت آگاه
نیستند که کودک را از امکان برآورده شدن نیازها و بنابراین حقوق تضمین شده در پیمان نامه حقوق کودک محروم می کنند.
برخی از نمونه های نقض حقوق کودک که آشکار نیستند یا این که چنین انگاشته نمی شوند، در اینجا آورده شده اند. در واقع،
کسانی که تربیت کودکان را برعهده دارند، بیشتر پدر و مادر، گاهی با انگیزه های زیر حقوق آنان را زیر پا میگذارند:
1-نادانی
2-بی مبالاتی، سهل انگاری
3-دغدغه مشکلات خود
4-تجربه بد خود و الگوهایی که در دوران کودکی آنها را دنبال کرده و رفتارهایی را از آنها سرمشق گرفته اند
5-بی توجهی به رژیم غذایی کودک
6-نگهداری از اسلحه به عنوان تهدیدی برای زندگی کودک
7-بد رفتاری خانوادگی: در بررسی پدیده خشونت علیه کودکان، کارشناسان دریافتند که بسیاری از افراد بدرفتار، به تلافی
خشونت و بدرفتاری با خودشان در کودکی، دست به اینگونه از خشونت زده اند. همچنین توهین و تحقیر کودک، گونه ای
بدرفتاری عاطفی است و کودک از آن رنج میبرد.
8-نقض حقوق کودکان قانون شکن
9-سوء استفاده جنسی و بهره کشی از کودکان
10-بی توجهی به سلامت کودکان: بسیاری از پدر و مادران در اتاقی که کودک زندگی می کند، سیگار می کشند. این امر سبب
می شود تا کودکان دود سیگار را که شامل ذرات زیان بار است تنفس کنند. بدین ترتیب سلامت آنها به خطر میافتد.

بدرفتاری با کودک

در گفتوگو درباره حقوق کودک، آموزگاران نخستین گروهی هستند که در این راستا به کودکان یاری می رسانند. شوربختانه
حقوق کودک گاهی آشکارا و گاهی پنهان نیز زیر پا گذارده می شود. زیرا آموزگاران آگاه نیستند که برخی از رفتارهای آنان
نقض کننده حقوق کودک است. بنابراین مهم است که کودکان از حقوق خود آگاه باشند و آموزشگاه بهترین مکان برای
یادگیری آن است. اگر امروز از کودک حمایت کنید، از نقض حقوق کودک و بشر در آینده پیشگیری کرده اید. کسانی که در
محیطی رشد کنند که به حقوق کودک احترام گذاشته می شود، در بزرگسالی نیز حقوق کودک را محترم خواهند شمرد.

منبع: خلاصه ای از کتاب”حقوق کودک را بشناسیم و با آن زندگی کنیم”، موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان