مهدکودک مهرآیین

تلفن تماس: 03432150048

مهارت حل مسئله و سطح عزت نفس در کودکان

مهارت حل مسئله و سطح عزت نفس در کودکان

مهارت حل مسئله و سطح عزت نفس کودکان

اولین و مهمترین فصل زندگی انسان، دوران کودکی است که شاخص ترین دوران زندگی جهت توسعه مهارت های بنیادی محسوب می شود. آموزش و پرورش پیش از دبستان از طریق غنی سازی محیطی، کودکان را قادر می سازد که به کسب تجارب ادراکی و ذهنی جدیدی بپردازند که احتمالا در محیط خانواده برای آنها امکان پذیر نیست.

از جمله عواملی که میتواند با نوع آموزش در پیش دبستانی ها و مراکز آموزشی در ارتباط باشد میتوان به مهارت حل مسئله اشاره کرد. مهارت حل مسئله فرآیندی شناختی-رفتاری است که فرد از آن برای شناخت و کشف راه حل های سازگارانه به منظور رویارویی با مشکلات زندگی روزمره استفاده میکند. نکته ی قابل توجه اینکه درفرایند آموزش حل مسئله، پیداکردن یک راه حل خاص برای یک مشکل ویژه مدنظرنیست، بلکه هدف دستیابی به اصل یا قانونی است که بر اثر حل مسئله به دست آمده و تعمیم پذیر به سایر موقعیت هاست. در مراکز آموزشی و مدارسی که به سبک کودک محور آموزش انجام میشود تحول شناختی، پیشرفت تحصیلی، مهارتهای اجتماعی، خلاقیت، مهارتهای یادگیری و مهارتهای حل مسئله در سطح بالاتری نسبت به روش سنتی و معلم محور قرار دارد.

به کودکان کمک کنید تا حلالان مسئله فوق العاده ای شوند

کودکانی که میتوانند خودشان مشکلاتشان را رفع کنند، اعتماد به نفس بیشتری پیدا کرده و از یادگیری لذت میبرند. آنها حاضرند اشتباه کنند و از اشتباهاتشان درس بگیرند و تا زمانی که موفق شوند به تلاش خود ادامه دهند. خانواده‌ها می‌توانند فرصت هایی برای کودکان فراهم آورند تا در مورد حل مسائلشان باهم صحبت کنند، اینگونه به رشد توانایی حل مسئله آن ها کمک شایانی کرده اند. در ادامه به چند راه برای شروع مکالمه اشاره میشود:

  • به این نکته اشاره کنید که یادگیری چیزهای جدید به زمان نیاز دارد (مانند سوارکاری

دوچرخه سواری و…). توضیح دهید که یادگیری چیزهای جدید ممکن است کمی طول بکشد و این

“تمرین ها” باعث پیشرفت می شوند.

  • به فرزندتان یادآوری کنید که مشکلات و چالش‌ها فرصت‌هایی برای «رشد مغز ما» هستند. بگویید «شما دقیقا نمیدانستید که هر کاری را چگونه انجام دهید ولی با تمرین زیاد، در آن کارها پیشرفت کردید.” یا “یادتان می آید بلد نبودید حروف اسمتان را به درستی کنار کم بگذارید؟ ولی الان اسمتان را کاملا صحیح مینویسید و همه متوجه آن میشوند و میتوانند اسمتان را بخوانند.”
  • با فرزندتان کار کنید و به سه راه برای حل هر مشکل فکر کنید. در مورد هر کدام صحبت کرده و اجازه دهید کودک یکی از راه ها را به عنوان راه حل انتخاب کند.
  • اجازه دهید که کودکان متوجه شوند شما به آن ها باور دارید. بگویید: “فکر میکنی میتوانی این مشکل را به تنهایی حل کنی؟ من فکر میکنم که میتوانی. اولین کاری که در این مورد باید انجام دهی چیست؟”
  • به اشتباهات خود به عنوان بخشی از زندگی و مواردی که باعث یادگیری میشوند اشاره کنید. “اوه خدای من. من سوپم را ریختم. اما هرکسی ممکن است اشتباه کند. من متوجه شدم که دیگر ظرف سوپ را نباید جایی بگذارم که آرنجم به آن بخورد.”

عزت نفس در کودکان

عامل دیگری که با نوع آموزش در پیش دبستانی ها و مراکز آموزشی مرتبط است سطح عزت نفس است. عزت نفس عبارت است از ارزشیابی فرد درباره خود و یا قضاوت های شخصی درمورد ارزش خود. عزت نفس یکی از سازوکارهای اساسی شخصیت هرفرد به سمت خودشکوفایی است و از تفاوت بین خودپنداره (یک نظر عینی از خود) وخود آرمانی (آنچه شخص میخواهد داشته باشد) نشأت میگیرد و از سوی دیگر از نحوه برخوردها و ارتباط خانواده با کودک تأثیر میپذیرد.

کودکانی که عزت نفس بالایی را تجربه میکنند، میتوانند دربرقراری ارتباط و ابراز احساسات و عواطف در موقعیتهای مختلف احساس توانمندی نموده و علاوه بر آن، بابرخورداری ازتحمل روانی شکست، مسئولیت عواقب شکست احتمالی را برعهده گیرند. درمقابل کودکان با عزت نفس پایین به دیگران وابسته بوده و با عدم تحمل سرخوردگی در تصمیم گیری مشکل دارند. با توجه به اینکه در الگوی آموزشی کودک محور، تمرکز بر بازی و در مراکز معلم محور، بر انتظارات آموزشی و معلم است، لذا کودکان در مراکز کودک محور به لحاظ سطح سلامت روان و عزت نفس پیشرفت داشته و سطح اضطراب در آنها پایین است.

با توجه به نظریات فوق و با توجه به این موضوع که مراکز آموزشی، بیشتر از روش معلم محور برای آموزش کودکان استفاده میکنند و با در نظر گرفتن این نکته که، مراکز آموزشی به عنوان خانه دوم کودکان تأثیر جدی بر سطح توانایی های شناختی کودکان دارد.؛ آیا بین مهارت حل مسئله و سطح عزت نفس در کودکان مهارت آموخته در پیش دبستانی های کودک محور و معلم محور تفاوت وجود دارد؟

مهارت حل مسئله و رشد فردی کودکان

مهارت حل مسئله از جمله عواملی است که کودکان آن را باید از دوره های آغازین زندگی بیاموزند. در واقع توانایی کودک برای حل چالش ها و یا مدیریت آن ها یکی از عوامل اثرگذار بر رشد فردی کودک است. از طریق خلاقیت میتوان این مهارت را در کودک تقویت کرد.
در روش آموزشی کودک محور که بر پایه بازی و انجام فعالیت های مورد علاقه کودک است، او با انواع چالش ها در قالب بازی روبرو میشود و از طریق تمرین با روش صحیح پاسخ به موقعیت ها آشنا میشود. با آموزش خلاقیت به دانش آموزان، پاسخ های کودک در مواجهه با مسایل دشوار بیشتر راه حل محور و به پاسخ های مرتبط و مد نظر نزدیکتر است زیرا چالش با موقعیتها را آموخته است. از طرفی در روش های آموزش معلم محور به دلیل اینکه تمرکز اصلی بر محتوای آموزشی و به نوعی انتقال مفاهیم از معلم به دانش آموز است، مجال آزمودن خود برای کودک کاهش پیدا میکند زیرا پیوسته در تلاش است آنچه از او خواسته شده را یاد بگیرد و به همان صورت خواسته شده نیز عمل کند تا بتواند موفقیت در چالش را کسب کند. این کودکان خلاقیت کمتری دارند و بالطبع توانایی کمتری در حل مسایل مختلف در موقعیت های مختلف دارند؛ از این رو کودکانی که تحت آموزش با سبک معلم محور هستند به دلیل عدم آموزش صحیح در رشد خلاقیت، در صورت مواجهه با موقعیت های چالش برانگیز پاسخ های غیرمرتبط بیشتری میدهند زیرا این کودکان همه چیز را به صورت تقلیدی و حفظ طوطی وار آموخته اند.

عزت نفس کودکان در مراکز معلم محور و کودک محور

در مراکز آموزشی که با رویکرد معلم محور آموزش انجام میشود دانش آموز به لحاظ انگیزشی و توانایی های ذاتی تا حدودی نادیده گرفته میشود و تمرکز صرف بر مباحث آموزشی است؛ به همین دلیل در چنین محیط آموزشی درصورتی که کودک از توانایی کمتری در یکسری از اهداف آموزشی برخوردار باشد این امر، سایر نقاط قوت وی را نیز درگیر میکند. به همین دلیل میتوان گفت سطح عزت نفس تحصیلی در این کودکان پایین تر از گروه آموزش کودک محور است. در آموزشی که برحسب توجه به نیازها و علایق کودکان باشد، یادگیری برای کودک لذتبخش تر میشود و در مواردی که ضعف و یا ناتوانی تحصیلی نیز وجود دارد به دلیل توجه به سطح کودک در آموزش، احساس ناتوانی نیز در کودک ایجاد نمی شود. این کودکان مباحث را با بازی می آموزند و همین عامل موجب میشود با علاقه بیشتری مباحث آموزشی را دنبال کنند. در خصوص سطح عزت نفس اجتماعی در این کودکان میتوان گفت، در روش معلم محور که بیشتر بر مبنای سخنرانی و یا انتقال اطلاعات از بالا به پایین است، مجال بروزی برای کودک وجود ندارد. ولی در آموزش کودک محور مبنا تعامل و الگو به صورت همکاری پایاپای بین معلم و شاگرد است که همین عامل موجب می شود کودکان با جسارت بیشتری عمل کنند.

در نتیجه…

با توجه به مطالعات انجام شده، مراکز کودک محور بهترین بازخورد را برای عزت نفس و مهارت حل مسئله در کودکان دارند. کودکانی دارای عزت نفس و با توانایی حل مسئله، بزرگسالانی توانمندتر شده و در رویارویی با مشکلات پاسخ های بهتری میدهند و مسائلشان را به راحتی میتوانند حل کنند. یک مسئله کوچک را برای خود بزرگ نمیکنند. در عوض مشکلات بزرگ را به مسائل کوچک تقصیم کرده و کم کم آن ها را حل میکنند.

تهیه و تنظیم: روشنک رشیدپور

منابع:

مقاله Help your child become a great problem solver از سایت NAEYC

مقاله “مقایسه حل مسئله و سطح عزت نفس”(مجله رویش روانشناسی، نویسندگان: فاطمه جان بزرگی و نرگس السادات مرتضوی)

مقاله “مقایسه تأثیر شیوه های آموزش (کودکمحور و معلم محور) بر تحول مهارت های حرکتی کودکان.” (نویسنده: فاطمه قدیری)

آخرین نوشته های مهرآیین
مجله مهرآیین

حس شفقت و همدردی در کودکان

شفقت و همدردی در دنیایی که سرشار از ناهنجاری ها و حتی ظلم و ستم است، چگونه کودکی پرورش دهیم

تازه های مهرآیین

پایان سال تحصیلی 1403-1402

سال تحصیلی 1403-1402 رویکرد استیم یک سال تحصیلی دیگر هم گذشت. سالی متفاوت، سالی سرشار از تغییرات مثبت و کارآمد.

آموزش های ویژه مربیان و کارکنان

مدیریت کلاس های پیش از دبستان

مدیریت کلاس پیش دبستانی قبلاً گفته‌ایم و باز هم خواهیم گفت – معلمان پیش‌دبستانی ابرقهرمان هستند! برای مدیریت یک کلاس

آموزش های ویژه والدین و کودکان

فعالیت های حل مسئله

تعریف تفکر انتقادی: تفکر انتقادی توانایی تفکر واضح و منطقی و درک ارتباط بین ایده‌ها است که از زمان فیلسوفان